ทำความเข้าใจกับ “English Cottage Garden”
ช่วงปลายคริสต์ศตวรรษที่ 19 Gertrude Jekyll และ Vita Sackville นักจัดสวนที่มีชื่อเสียงในยุคนั้นเป็นผู้บุกเบิกนำรูปแบบสวนกระท่อมตามชนบทมาใช้กับสวนขนาดเล็กในเมือง ซึ่งโดนใจคนเมืองเข้าอย่างจัง ย้อนไปในอดีตก่อนหน้านั้น เดิมทีครอบครัวชาวไร่ชาวนาใช้ชีวิตอยู่ในท้องทุ่งชนบทอย่างเรียบง่าย สามีออกไปทำไร่ดูแลฝูงสัตว์เลี้ยง ส่วนภรรยาก็ปลูกผักสวนครัวหรือพืชสมุนไพรอยู่รอบๆตัวบ้าน วันดีคืนดีในช่วงต้นฤดูใบไม้ผลิ ดอกไม้ป่าหลากชนิดหลากสีสันที่ขึ้นเองตามธรรมชาติก็ผลิดอกบานสะพรั่งไปทั่วบริเวณ หม้อ ไห คราด จอบ เสียมที่แขวนอยู่บนกำแพงหินของโรงเก็บของหรือโรงนาก็กลายเป็นฉากหลังที่งดงาม ทำให้เกิดเป็นภาพสวนเล็กๆที่ดูอบอุ่นขึ้นมา สวนอังกฤษเป็นสวนแนวจำลองธรรมชาติที่มีการแต่งแต้มน้อยกว่าสวนประดิษฐ์ จึงสะกิดใจคนรักสวนรักธรรมชาติ ประกอบกับชนชั้นกลางเริ่มมีฐานะความเป็นอยู่ดีขึ้น แม้บ้านจะมีพื้นที่เพียงเล็กน้อย แต่ก็ยังอยากจัดสวนให้ชื่นใจ จึงมีการหยิบยืมสวนกระท่อมสไตล์ชนบทอังกฤษมาประยุกต์ใช้กับพื้นที่เล็กๆ เน้นเรื่องการใช้งานเป็นหลัก เช่น สวนครัวเก็บกินได้ มีลานหินเป็นมุมเล็กๆสำหรับนั่งจิบชายามบ่าย องค์ประกอบที่ใช้ประดับสวนก็เป็นเครื่องมือเครื่องใช้ที่มีอยู่ในบ้าน หม้อเก่า กระป๋องเก่า หรือถังนมที่ขึ้นสนิมก็เก็บมาใช้ประโยชน์เป็นกระถางปลูกต้นไม้ได้ เป็นสวนที่มีลักษณะพื้นถิ่น แสดงออกถึงแนวคิดแบบพอเพียงและชีวิตที่เรียบง่าย ไม่จำเป็นต้องดูแลรักษามากนัก
ลักษณะเฉพาะของสวนชนบทอังกฤษ
ขนาดพื้นที่
สวนชนบทอังกฤษมักเป็นสวนที่มีขนาดเล็ก ดูแลง่าย ไม่ซับซ้อน บริเวณริมรั้วรอบ ๆบ้านจึงเหมาะมาก
ส่วนปิดล้อม
ในชนบทเมื่อต้องปลูกผักทำสวนครัวอยู่รอบบริเวณบ้านแล้ว แน่นอนว่ารั้วรอบขอบชิดคือ สิ่งก่อสร้างที่ต้องตามมา เพื่อป้องกันไม่ให้ฝูงสัตว์เลี้ยงเข้ามาเหยียบย่ำหรือกัดกินพืชผักที่ปลูกไว้ กำแพงหิน อิฐมอญก่อโชว์แนว รั้วไม้เตี้ยๆ รั้วเหล็ก หรือรั้วลวดหนามที่ขึ้นสนิม จึงเป็นองค์ประกอบที่สามารถสร้างภาพสวนชนบทอังกฤษได้เป็นอย่างดี
ซุ้มไม้เลื้อยหรือไม้เถา
อาจเป็นซุ้มไม้เลื้อยที่อยู่ตรงทางเข้าหน้าบ้าน หรือปลูกต้นไม้ให้เกาะแนบไปตามแนวผนัง กำแพง หรือแนวรั้วก็ได้ นอกจากจะใช้เป็นส่วนต้อนรับบริเวณทางเข้าสวนได้เป็นอย่างดีแล้ว ไม้เลื้อยไม้เถาที่เกาะเลื้อยไปบนกำแพงยังช่วยให้สวนดูไม่กระด้างจนเกินไป มีความเป็นธรรมชาติและเรียบง่ายอยู่ในตัว
ทางเดิน
สวนชนบทอังกฤษเป็นสวนธรรมชาติ แน่นอนว่าทางเดินก็ควรเป็นทางเดินที่มีรูปร่างอิสระด้วย และมีสัดส่วนเหมาะสมกับขนาดพื้นที่และการใช้งาน วัสดุพื้นก็ควรเป็นวัสดุที่สื่อถึงความเป็นธรรมชาติ เช่น แผ่นหินธรรมชาติ อิฐ กรวด หรือดินอัดแน่น
แปลงไม้ดอกพันธุ์ผสม (Mixed Border)
ลักษณะเฉพาะอีกอย่างของสวนอังกฤษคือ แปลงไม้ดอกพันธุ์ผสมที่ปล่อยให้ขึ้นรวมกันอย่างเป็นธรรมชาติ ไม่มีขอบแปลง ไม่ต้องตัดแต่ง เลือกชนิดต้นไม้ที่ให้ดอกและใบมีรูปทรงและสีสันแตกต่างกัน ดูสนุกสนาน น่าสนใจ ต้องสามารถเจริญเติบโตอยู่ในสภาพแวดล้อมแบบเดียวกันได้ นอกจากนี้พรรณไม้ที่เลือกใช้ต้องเป็นชนิดพันธุ์พื้นๆ หาได้ง่าย ราคาไม่แพง
ของประดับตกแต่งสวน
โดยทั่วไปของตกแต่งสวนช่วยเพิ่มจุดเด่นและสร้างความน่าสนใจให้สวน บางครั้งของตกแต่งยังเป็นเครื่องมือที่นักออกแบบใช้แสดงออกถึงเอกลักษณ์ของสวนแต่ละรูปแบบ สิ่งสำคัญคือต้องรู้จักเลือกใช้แต่น้อยชิ้น เพื่อให้องค์ประกอบนั้นโดดเด่นอย่างแท้จริง และต้องเลือกให้เหมาะกับรูปแบบสวน เช่น อ่างน้ำนก นาฬิกาแดด ภาชนะสังกะสีเคลือบ ประติมากรรม
ขั้นตอนการจัดสวนสไตล์ชนบทอังกฤษ
1. วางผังบริเวณบ้าน โดยแบ่งส่วนพื้นที่ใช้งานตามความต้องการ เช่น จัดมุมหนึ่งเป็นมุมทำงานในสวน มุมนั่งเล่น มุมผักสวนครัว มุมแปลงดอกไม้
2. กำหนดแนวทางเดินเพื่อเชื่อมต่อทางเข้าบริเวณรั้วหน้าบ้านกับตัวบ้านและส่วนต่างๆในสวน กะขนาดทางเดินให้กว้างพอกับการใช้งาน แต่ถ้าพื้นที่เล็กแนะนำให้ทำทางเดินเป็นส่วนเดียวกับลานอเนกประสงค์ เลือกวัสดุปูพื้นที่ให้ความรู้สึกเป็นธรรมชาติ อาจใช้แผ่นหินธรรมชาติ กรวดแม่น้ำ หรือแผ่นอิฐมอญก็ได้
3. ทำโครงสร้างที่จะใช้เป็นจุดเด่นในสวน เช่น ซุ้มโค้งสำหรับกุหลาบเลื้อย หรือลานพื้นแข็งรูปวงกลมสำหรับวางอ่างน้ำนก หรือเป็นลานนั่งเล่นในบ้าน
4. เลือกพรรณไม้ที่ให้ความรู้สึกเป็นสวนอังกฤษ ไม่ว่าจะเป็นไม้ดอกอายุหลายปี เช่น แย้มปีนัง เข็มปัตตาเวีย แซลเวีย แวววิเชียร ไม้หัวบางชนิด เช่น ว่านนางกวัก ว่านนกคุ้ม ว่านสี่ทิศด่าง หรือไม้ใบชนิดต่างๆ เช่น เสน่ห์จันทน์แดง หนวดปลาหมึกแคระ เฟินชนิดต่างๆ หมากผู้หมากเมีย คล้าชนิดต่างๆ บีโกเนีย รวมไปถึงไม้เลื้อยบางชนิด เช่น มอร์นิ่งกลอรี่ ก็สามารถจัดปลูกรวมกัน จำลองบรรยากาศให้ดูเป็นสวนอังกฤษได้
สวนชนบทอังกฤษแบบต่าง ๆ
สวนชนบทอังกฤษมีความหลากหลายแตกต่างกันไปในแต่ละพื้นที่ สืบเนื่องมาจากสภาพภูมิประเทศและสภาพแวดล้อมในบริเวณนั้นๆ องค์ประกอบสวนก็แตกต่างกันไปด้วย ไม่ว่าจะเป็นสวนชนบทอังกฤษแบบท้องทุ่ง สวนชนบทอังกฤษแบบภูเขา สวนชนบทอังกฤษแบบริมทะเล หรือสวนชนบทอังกฤษแบบในเมือง
1. สวนชนบทอังกฤษแบบท้องทุ่ง
ภาพกระท่อมในชนบทอังกฤษ มีผนังบ้านเป็นกำแพงหิน จอบ คราดเหล็กขึ้นสนิมพิงแนบไปกับกำแพง มีกองฟืนไม้สุมอยู่ใกล้ๆ ถังน้ำเก่าๆวางอยู่ไม่ห่างจากกัน ริมรั้วไม้เตี้ยหน้าบ้านภรรยาเจ้าของบ้านปลูกผักสวนครัวไว้ ส่วนอีกด้านปลูกไม้ดอกสีสวย ทางเดินแผ่นหินกับกรวดก้อนเล็กยังทำหน้าที่เป็นลานอเนกประสงค์หน้าบ้านด้วย จะแยกชำ เพาะปลูกต้นไม้ หรือนั่งเล่นรับลมเย็นก็สามารถทำได้
** แหล่งสรร
1.ร้าน Garden Idea ถนนเสรีไทย โทรศัพท์ 0-2517-2413
2.บ้านก้ามปู โทรศัพท์ 0-2946-7223
3.ร้านบ้านสมโอหวาน (นครชัยศรี) โทรศัพท์ 0-3422-7829, 08-9613-4496
2. สวนชนบทอังกฤษแบบภูเขา
สวนชนบทแบบภูเขาดูอ่อนโยนสวยงามด้วยไม้ดอกหลากสีที่ขึ้นสลับแทรกกับหินก้อนที่วางกระจายอยู่บนพื้นกรวดแม่น้ำก้อนจิ๋ว จัดเรียงก้อนหินให้มีระดับสูงต่ำ ปลูกแทรกต้นไม้แบบสวนหิน (Rock Garden) มีแนวกุหลาบเลื้อยเกาะไปกับกำแพงหิน และมีมุมโต๊ะหินวางไว้ที่หน้าบ้าน
จัดสวนหินแบบง่ายๆ
1. เลือกมุมสวนก่อน ควรเป็นมุมที่อยู่ชิดกับกำแพงด้านใดด้านหนึ่ง และไม่ทำให้เกิดปัญหาเรื่องการดูแลรักษาในภายหลัง
2. ปรับระดับพื้นบริเวณที่จะจัดสวนหินให้สูงกว่าพื้นที่ส่วนอื่น เรียงก้อนหินธรรมชาติให้สวยงาม เว้นจังหวะให้สามารถปลูกต้นไม้แทรกไปได้
3. เลือกไม้ดอกคลุมดินที่ให้ดอกและสีอยู่ในโทนสีเดียวกัน อาจเป็นโทนสีร้อน เช่น เหลือง แดง ส้ม หรือโทนสีเย็น เช่น ชมพู ม่วง น้ำเงิน
นอกจากไม้ดอกเล็กๆแล้ว อาจเลือกปลูกไม้อวบน้ำบางชนิดก็ได้ เช่น กุหลาบหิน แล้วปิดพื้นสวนด้วยการโรยกรวดแม่น้ำก้อนเล็กอีกที
** แหล่งสรร
1.ร้าน Garden Idea ถนนเสรีไทย โทรศัพท์ 0-2517-2413
2.บ้านก้ามปู โทรศัพท์ 0-2946-7223
3.ร้านคุณไก่อู (นครชัยศรี) โทรศัพท์ 08-6170-7652
3.ร้านบ้านสมโอหวาน (นครชัยศรี) โทรศัพท์ 0-3422-7829, 08-9613-4496
3. สวนชนบทอังกฤษแบบริมทะเล
กระท่อมไม้ริมทะเลมีรั้วไม้เตี้ยอยู่หน้าบ้าน ปลูกไม้พุ่มสลับชนิดอยู่ริมรั้ว เรือไม้เก่ากลายเป็นพระเอกในมุมสวน เศษตาข่ายแหที่ทิ้งไว้กับเปลือกหอยคือความทรงจำที่ทำให้นึกถึงความสุขเมื่อครั้งมาพักผ่อนที่นี่ ระเบียงไม้เล็กๆ หน้าบ้านกับเก้าอี้ผ้าใบ เป็นมุมสงบที่ไม่มีที่ไหนเหมือนอีกแล้ว
ไม้สำหรับจัดสวนริมทะเล
ส่วนใหญ่ไม้ทั่วไปสามารถนำมาใช้จัดสวนเป็นพรรณไม้ทนเค็มริมทะเลได้ เลือกที่มีรูปร่างของใบ สีของดอก และทรงพุ่มแตกต่างกัน เพื่อปลูกแบบแปลงผสมรวมชนิด ให้ได้บรรยากาศในสไตล์สวนอังกฤษ อาจจัดกลุ่มโทนสีเป็นสีขาว-ฟ้า หรือสีสดที่สื่อถึงบรรยากาศในฤดูร้อนอันสดใสก็ได้ พรรณไม้น่าใช้ ได้แก่ เสมา ซึ่งเมื่อออกดอกจะให้ดอกสีสวย แพงพวย เทียนทอง อัญชัน ประทัดไต้หวัน
** แหล่งสรร
1.บ้านก้ามปู โทรศัพท์ 0-2946-7223
2.ร้านบ้านสมโอหวาน (นครชัยศรี) โทรศัพท์ 0-3422-7829, 08-9613-4496
4. สวนชนบทอังกฤษแบบในเมือง
บ้านในเมืองมีพื้นที่เล็กเหลือน้อยนิด บ้างก็เหลือแค่พื้นที่เล็กๆตรงหน้าบันไดทางขึ้นบ้าน บ้างก็เหลือแค่พื้นที่ข้างหลังบ้าน พื้นที่ที่มีจึงต้องใช้ให้คุ้มค่าที่สุด ม้านั่งอิฐริมกำแพงที่เป็นส่วนเดียวกับกระบะปลูกต้นไม้
วางกระถางต้นไม้สลับด้านล่างบ้างเพื่อความสะดวกเวลาโยกย้าย ส่วนกระบะต้นไม้จะปลูกไม้ดอกสีสวยหรือผักสวนครัวก็ได้แล้วแต่เจ้าของบ้านชอบ
สวนกระถาง
เหมาะกับพื้นที่ขนาดเล็ก การทำกระบะปลูกต้นไม้จะช่วยจัดระเบียบให้พื้นที่ที่มีขนาดเล็กได้เป็นอย่างดี เวลาปลูกต้นไม้ลงกระถาง แนะนำให้ปลูกต้นไม้หลายชนิดในกระถางเดียวกัน ให้ดูคล้ายกับการจัดแจกันดอกไม้ ทั้งไม้ใบไม้ดอกคละชนิดคละสีกันไป เป็นวิธีง่ายๆที่ช่วยดึงบรรยากาศสวนอังกฤษมาไว้ในสวนได้
** แหล่งสรร
1.ร้าน Garden Idea ถนนเสรีไทย โทรศัพท์ 0-2517-2413
2.ร้านคุณไก่อู (นครชัยศรี) โทรศัพท์ 08-6170-7652
3.ร้านบ้านสมโอหวาน (นครชัยศรี) โทรศัพท์ 0-3422-7829, 08-9613-4496
